مقایسه نسل های مختلف cpu: چگونه نسل‌ های پردازنده ارزش خرید را افزایش می‌ دهند؟

×

سرفصل‌های مطلب

• چرا مقایسه نسل های مختلف cpu مهم است؟
• مقایسه نسل‌ های جدید cpu در حوزه لپ‌ تاپ
• تفاوت قیمت و ارزش خرید نسل‌ های مختلف cpu

---

پردازنده یا CPU یکی از مهمترین اجزای هر سیستم کامپیوتری است که وظیفه اجرای دستورات و پردازش داده‌ ها را بر عهده دارد. در طی سال‌ ها، شرکت‌ هایی مانند Intel و AMD با معرفی نسل‌ های جدید پردازنده‌ها، تلاش کرده‌اند تا عملکرد، بهره‌ وری انرژی، و قابلیت‌ های فنی آن‌ ها را بهبود ببخشند. هر نسل جدید معمولاً شامل تغییراتی در معماری، فناوری ساخت، تعداد هسته‌ ها، توان مصرفی، و پشتیبانی از فناوری‌ های نوین است. مقایسه نسل های مختلف cpu، به‌ویژه برای خرید لپ‌ تاپ، اهمیت زیادی دارد؛ چرا که می‌ تواند به انتخاب بهتر، عمر باتری بیشتر، عملکرد روان‌ تر، و ارزش خرید بالاتر منتهی شود.

• Instagram
• Telegram
• YouTube
• WhatsApp

برای اخبار روز تکنولوژی با آی تی هوم همراه باشید.

چرا مقایسه نسل های مختلف cpu مهم است؟

نگارنده به عنوان کسی که سالها در فروش و مشاوره خرید لپ‌ تاپ و کامپیوتر فعالیت داشته‌ ام، بارها دیده‌ ام که خریداران تنها به مدل CPU یا تعداد هسته‌ ها توجه می‌ کنند، بدون اینکه به نسل پردازنده دقت کنند؛ در حالی‌که تجربه کاربری یا همان حس روان بودن، سرعت پاسخ‌ دهی سیستم، داغ نکردن بیش از حد و دوام باتری در لپ تاپ ها، شدیداً تحت تأثیر نسل سی پی یو است. در نسل‌ های جدید، حتی پردازنده‌ های میان‌ رده هم عملکردی بهتر از مدل‌ های پرقدرت نسل‌ های قدیمی دارند. برای مثال، در لپ‌ تاپ‌ هایی با نسل‌ های دوازدهم به بعد، ترکیب هسته‌ های کم‌ مصرف و پرقدرت باعث شده هم مصرف انرژی کمتر شود و هم سیستم در مولتی تسک بهتر عمل کند. بنابراین، نسل CPU تأثیر مستقیمی بر تجربه نهایی کاربر دارد، حتی اگر مشخصات ظاهری چندان تفاوت نکند.

ویژگی تجربه کاربری	نسل‌های قدیمی (قبل از ۸)	نسل‌های میانی (۸ تا ۱۰)	نسل‌های جدید (۱۱ به بعد)
سرعت بوت و پاسخ‌ دهی	کند و گاهی تأخیردار	نسبتاً خوب	بسیار سریع و روان
چندوظیفگی (Multitasking)	محدود و با افت سرعت	قابل‌قبول	روان و بدون لگ
دمای کاری و فن	زیاد، صدای فن بالا	بهبود یافته	کنترل‌ شده و کم‌ صدا
مصرف باتری	بالا و پرمصرف	متعادل	بهینه و کم‌ مصرف
پشتیبانی از فناوری‌ها	محدود (مثلاً فقط SATA)	USB 3، NVMe	Wi-Fi 6/7، Thunderbolt، PCIe 4/5
گرافیک داخلی	ضعیف	متوسط	قوی (Intel Xe / AMD RDNA)

مساله مقایسه نسل های مختلف cpu در همه برندهای تولید کننده مشاهده می شود. مک بوک اپل نیز از این قاعده مستثنی نیست و پردازنده های M4 پیشرفت های زیادی در عملکرد و اخیرا پاسخ دهی به هوش مصنوعی داشته اند.

بررسی نسل‌های ابتدایی CPU (نسل‌های ۱ تا ۵)

نسل‌ های ابتدایی پردازنده‌ های اینتل، از نسل اول تا پنجم، بیشتر پایه‌ گذار مسیر پیشرفت بودند. نسل اول با نام “Nehalem” در سال ۲۰۰۸ معرفی شد و اولین گام بزرگ به سمت یکپارچه شدن بین اجزای پردازنده مانند حافظه کش، کنترلر حافظه و گرافیک داخلی بود. نسل دوم “Sandy Bridge” (۲۰۱۱) بهینه‌ سازی‌ های بزرگی در مصرف انرژی و عملکرد گرافیکی داخلی داشت و به‌طور گسترده در لپ‌ تاپ‌ های آن زمان استفاده شد. نسل سوم “Ivy Bridge” (۲۰۱۲) با فناوری ساخت ۲۲ نانومتری، مصرف انرژی را کاهش داد، اما جهش بزرگی در کارایی نداشت.

نسل پردازنده	نام معماری	سال عرضه	فناوری ساخت	بهبودهای کلیدی	نقاط ضعف / محدودیت‌ها
۱	Nehalem	۲۰۰۸	۴۵ نانومتر	یکپارچه‌ سازی کنترلر حافظه، پشتیبانی از Hyper-Threading	مصرف انرژی بالا، گرافیک داخلی ضعیف
۲	Sandy Bridge	۲۰۱۱	۳۲ نانومتر	گرافیک داخلی بهتر، عملکرد CPU قابل‌ قبول	هنوز مصرف بالا در لپ‌ تاپ‌ ها، فاقد پشتیبانی از PCIe 3.0 کامل
۳	Ivy Bridge	۲۰۱۲	۲۲ نانومتر	مصرف انرژی پایین‌ تر، پشتیبانی از DirectX 11	بهبود جزئی نسبت به نسل قبل
۴	Haswell	۲۰۱۳	۲۲ نانومتر	تمرکز بر مصرف انرژی، عمر باتری بهتر در لپ‌ تاپ‌ ها	گرمای نسبتاً زیاد در نسخه‌ های قوی‌ تر
۵	Broadwell	۲۰۱۴-۲۰۱۵	۱۴ نانومتر	بهبود گرافیک داخلی، کوچکتر شدن سایز تراشه	تفاوت عملکرد کم با نسل چهارم

در نسل چهارم “Haswell” (۲۰۱۳) شاهد افزایش تمرکز بر بهره‌ وری انرژی، مخصوصاً برای لپ‌ تاپ‌ ها بودیم؛ که باعث شد باتری‌ ها دوام بیشتری داشته باشند. در نسل پنجم “Broadwell” (۲۰۱۴-۲۰۱۵) فناوری ساخت به ۱۴ نانومتر رسید که تأثیر مثبتی بر مصرف انرژی و ابعاد پردازنده داشت، اما همچنان تفاوت چشمگیری در عملکرد نسبت به نسل قبلی نداشت. این نسل‌ ها عمدتاً پایه‌ ساز نسل‌ های آینده بودند و در بسیاری از موارد، به‌ویژه از نظر گرافیک داخلی و پشتیبانی از فناوری‌ های جدید، در مقابل نسل‌ های جدید امروزی بسیار عقب تر هستند. برای کارهای روزمره سبک شاید هنوز قابل استفاده باشند، اما در برنامه های امروزی مثل فوتوشاپ، پریمیر و … خیلی به کار نمی آیند.

تغییرات کلیدی از نسل ششم تا دهم

در نسل ششم (Skylake) شاهد معماری کاملاً باز طراحی‌شده‌ ای بودیم که ضمن بهبود کارایی IPC (دستورات در هر چرخه)، مصرف انرژی را نیز کاهش داد. این نسل با پشتیبانی از حافظه DDR4 و گرافیک مجتمع Intel HD Graphics 500/600 همراه شد که نسبت به نسل‌ های قبلی عملکرد گرافیکی به‌ مراتب بهتری ارائه می‌ داد. همچنین کنترلر حافظه و کش سطح سوم بهینه‌ تر شدند تا تأخیر دسترسی کاهش یابد و عملکرد تک‌ هسته‌ای بهتر شود. این تغییرات پایه‌ ای شد برای ورود به دنیای لپ‌ تاپ‌ های باریک و سبک اما پرتوان، جایی که مصرف انرژی کم و توان حرارتی پایین اهمیت زیادی دارد.

نسل پردازنده	نام تجاری	فناوری ساخت	تعداد هسته‌ ها (Threads)	ویژگی‌ های کلیدی
۶	Skylake	۱۴ نانومتر	۲ هسته / ۴ رشته	بهبود IPC، پشتیبانی از DDR4، فناوری Speed Shift برای واکنش سریعتر به تغییر بار پردازشی
۷	Kaby Lake	۱۴ نانومتر	۲ هسته / ۴ رشته	بهبود بیشتر در Speed Shift و فرکانس‌ های بالاتر، موتور رسانه‌ ای جدید برای کدک‌ های ویدیویی
۸	Coffee Lake	۱۴ نانومتر	۴ هسته / ۸ رشته	افزایش هسته‌ ها (چهار هسته در سری U)، بهینه‌ شدن مصرف انرژی و پشتیبانی از DDR4-2400
۹	Whiskey Lake	۱۴ نانومتر	۴ هسته / ۸ رشته	بهبود در راندمان انرژی، پشتیبانی از Wi-Fi 6 و قابلیت‌ های امنیتی جدید، پردازش بهتر HEVC
۱۰	Ice Lake	۱۰ نانومتر	۴ هسته / ۸ رشته	معماری Sunny Cove، گرافیک Xe یکپارچه، پشتیبانی از Thunderbolt 3 و Wi-Fi 6 با مصرف پایین‌ تر
۱۰	Comet Lake	۱۴ نانومتر	تا ۶ هسته / ۱۲ رشته	اولین پردازنده‌ های U با ۶ هسته در سری U، فرکانس‌ های بالاتر برای بهبود مولتی تسک

از نسل هفتم (Kaby Lake) تا دهم (Ice Lake/Comet Lake)، تمرکز اصلی بر افزایش تعداد هسته‌ ها، بهبود گرافیک داخلی و افزودن قابلیت‌ های مدرن مانند پشتیبانی از دستور العمل‌ های هوش مصنوعی (مانند AVX-512 در برخی مدل‌ ها) و اتصال پرسرعت (Thunderbolt 3، Wi-Fi 6) بود. مثلاً در نسل هشتم (Coffee Lake) برای اولین‌ بار شاهد چهار هسته در سری U برای لپ‌ تاپ‌ های باریک بودیم که نسبت به دو هسته در نسل‌ های قبل جهش بزرگی در مولتی تسک به‌ وجود آورد. در نسل نهم، با حذف فناوری Hyper-Threading در برخی مدل‌ ها و تمرکز بر افزایش فرکانس، تعادل جدیدی بین کارایی تک‌ هسته‌ ای و چند‌هسته‌ ای ایجاد شد. نهایتاً در نسل دهم با دو شاخه‌ ی Ice Lake (فناوری ساخت ۱۰ نانومتری، گرافیک Xe و توان مصرفی بهینه) و Comet Lake (۱۴ نانومتری بهبود یافته با حداکثر ۶ هسته در سری U)، مجموعه‌ ای از گزینه‌ها برای لپ‌ تاپ‌ های مختلف از اولترا بوک‌ های کم‌ مصرف تا ورک‌ استیشن‌ های قابل حمل ارائه شد.

نسل‌های یازدهم تا سیزدهم: گام به‌سوی هوشمندی بیشتر

نسل یازدهم اینتل با گرافیک مجتمع Intel Iris Xe و پشتیبانی از پورت Thunderbolt 4 معرفی شد که علاوه بر نمایش روان و عملکرد گرافیکی قوی‌ تر، امکان اتصال همزمان تا چهار نمایشگر 4K HDR را فراهم کرد. این نسل همچنین از Intel Optane Memory H20 برای افزایش سرعت دسترسی به ذخیره‌ ساز بهره می‌ برد، در نتیجه پاسخگویی سیستم در بارهای سنگین و کار های روزمره به‌ شکل چشمگیری بهتر شد.

نسل	نام تجاری	فناوری ساخت	هسته‌ ها / رشته‌ ها	ویژگی‌ های کلیدی
یازدهم	Tiger Lake	۱۰ نانومتر SuperFin	تا ۴ / ۸	پورت Thunderbolt 4، پشتیبانی از Optane H20 برای پاسخگویی سریع‌تر
دوازدهم	Alder Lake	Intel 7 (۱۰ نانومتر)	تا ۶+۸ / ۲۴	معماری هیبرید P/E، Intel Thread Director برای تخصیص هوشمند بار، پشتیبانی از DDR5، PCIe 5.0 و Wi-Fi 6E
سیزدهم	Raptor Lake	Intel 7 (۱۰ نانومتر)	تا ۸+۱۶ / ۲۴	افزایش تعداد هسته‌ها به ۲۴، کش L2 بزرگ‌تر، بهبود Thread Director و پشتیبانی گسترده‌تر از هوش مصنوعی در سخت‌افزار

نسل دوازدهم (Alder Lake) اولین معماری هیبرید اینتل بود که ترکیب هسته‌ های Performance (P) و Efficient (E) را برای افزایش همزمان توان پردازشی و بهینه‌ سازی مصرف انرژی معرفی کرد. افزون بر این، فناوری Intel Thread Director مدیریت هوشمند تخصیص کار به هسته‌ ها را ممکن کرد و پشتیبانی از DDR5، PCIe 5.0، Thunderbolt 4 و Wi-Fi 6E (Gig+) قابلیت‌ های ارتباطی و حافظه را ارتقا داد. نسل سیزدهم (Raptor Lake) با بهبود این معماری، تا ۲۴ هسته (۸P + ۱۶E)، کش L2 بزرگتر و بهینه‌ سازی‌های بیشتر در Thread Director را ارائه کرد که موجب افزایش کارایی در پردازش‌ های موازی و هوشمند سازی بهتر تسک های پس‌ زمینه می شد.

معرفی نسل چهاردهم (Meteor Lake)

نسل چهاردهم پردازنده‌ های اینتل با کد «Meteor Lake» نخستین معماری سه بعدی هیبرید اینتل است که از فناوری بسته‌ بندی Foveros برای ادغام چهار کاشی مجزا استفاده می‌ کند: یک تایل Compute شامل هسته‌ های قدرتمند Redwood Cove و هسته‌ های کم‌مصرف Crestmont، یک تایل SoC با کنترلر حافظه، تایل گرافیکی مبتنی بر Intel Xe-LPG و تایل I/O برای پشتیبانی از تاندربولت 4، PCIe 5.0 و USB 4.0​. این معماری بر روی فرآیند ساخت Intel 4 تولید شده که به شکل چشمگیری مصرف انرژی را کاهش و کارایی IPC (دستورات در هر چرخه) را افزایش می‌ دهد. Meteor Lake برای اولین بار یک واحد پردازش عصبی (NPU) را در تایل SoC جای داده که توانایی اجرای بارهای کاری هوش مصنوعی لوکال مانند حذف نویز صوتی یا پردازش تصویر را با مصرف بسیار کمتر از سی پی یو و گرافیک دارد.

معرفی سری Core Ultra 200

سری Core Ultra 200 که به‌طور کلی با نام «Arrow Lake» نیز شناخته می‌شود ادامه‌ دهنده راه Meteor Lake با بهبود سایه‌ زنی‌ های گرافیکی و معماری ناپیوسته است. این خانواده شامل مدل‌های U (کاربرد اولترابوک)، H (کاربری عمومی)، HX (گیمینگ و ورک‌استیشن قابل حمل) و S (پلتفرم دسکتاپ) است که همگی از حافظه‌های DDR5-6400 یا LPDDR5X-8400 و تا چهار درگاه تاندربولت 4 پشتیبانی می‌ کنند. توان طراحی حرارتی (TDP) مدل‌های U از حدود ۱۵ وات شروع می‌شود، مدل‌های H معمولاً ۲۸–۴۵ وات دارند و سری HX در حداکثر حالت تا ۱۱۵ وات قدرت می‌گیرد که برای گیمینگ حرفه‌ای و بارهای کاری سنگین مناسب است. طبق آزمایش‌های اخیر، در برخی تست‌ها سری 200H/HX تا ۲۴ هسته (۸P+۱۶E) و NPU با توان پردازشی ۱۳ TOPS ارائه می‌دهد که تا ۲۰٪ بهبود چند‌هسته‌ای و ۵٪ بهبود تک‌هسته‌ای نسبت به نسل سیزدهم دارد. جهت مطالعه بیشتر معرفی سی پی یو های CORE ULTRA: همه آنچه که باید بدانید را بخوانید.

مدل	سری	هسته‌ها (P+E) / رشته‌ها	GPU داخلی	NPU (TOPS)	TDP (وات)
Core Ultra 7 258V	U	۴+۸ / ۲۴	Intel® Arc™ 140V	13	15–57
Core Ultra 9 285H	H	۸+۱۶ / ۲۴	Intel® Arc™ 140T	13	28–45
Core Ultra 9 285HX	HX	۸+۱۶ / ۲۴	Intel® Arc™‌گرافیک	13	45–115

مقایسه نسل‌ های جدید cpu در حوزه لپ‌ تاپ

نسل‌ های جدید پردازنده در لپ‌ تاپ‌ ها مانند معماری هیبریدی با هسته‌ های کم‌ مصرف که به توانایی مدیریت وظایف پس‌ زمینه را دارند، به‌طرزی چشمگیر باعث افزایش عمر باتری و توان عملیاتی طولانی‌ تر بدون پریز برق شده‌ اند؛ برای نمونه برخی مدل های لپ تاپ اچ پی می‌توانند بیش از 10 ساعت استفاده ترکیبی را به‌ راحتی پوشش دهند. این هسته‌ ها با کاهش توان مصرفی مداوم و توزیع هوشمند بار پردازشی، نیاز به خنک‌سازی پُر صدا را به حداقل می‌ رسانند.

فناوری‌ های هوش مصنوعی در پردازنده‌ های Meteor Lake با پردازش لوکال الگوریتم‌ هایی مانند XeSS و Upscaling تصویر در زمان واقعی باعث می‌ شوند که کیفیت بصری بالا برود و در عین حال فشار کمتری به پردازنده و کارت گرافیک وارد شود. یعنی مصرف باتری کم می شود و تجربه کاربری بالاتر می رود. در دستگاه‌ هایی مانند برخی مدلهای لپ تاپ لنوو ظرفیت باتری حتی در طول کار سنگین پاسخگو است و کاربر به ندرت با افت ناگهانی شارژ یا نگرانی از خاموش شدن دستگاه مواجه می‌شوند که مثلا برای لپ تاپ دانشجویی بسیار مهم است.